Het woord zegt het al. Meta betekent in het Grieks ‘betreffende het onderwerp zelf’ oftewel communicatie over communicatie in dit geval. Ik vind het mooi hoe het woord haar diepere betekenis meteen prijsgeeft en doet wat het zegt. Dat kunnen we van ons mensen helaas niet altijd zeggen, dat we onze diepere betekenis meteen prijsgeven. Vaker praten we in raadsels en zeggen we niet direct wat we bedoelen. Waarbij we verwachten dat de ontvanger van onze boodschap de juiste vertaalslag wel zal maken. Hoe vaak raak je niet verstrikt in een inhoudelijke discussie, terwijl er eigenlijk iets heel anders aan de hand is op dat moment? En belangrijker nog, hoe kom je daar weer uit los?

Er was eens een miscommunicatie…

Zo deed ik laatst een interventie tijdens een training. Het doel was om de groep meer inzicht te geven in het groepsproces. Op dat moment draaide een deelnemer uit de groep zich om, keek mij fel aan en gaf te kennen dat zij deze interventie onnodig vond. Ik schoot direct in de verdediging, want ik voelde me aangevallen in mijn trainerschap. Alleen dat zei ik niet. Ik gaf net zo fel aan dat ik de interventie wel nodig vond en zette het waarom daarbij haarfijn uiteen, waardoor we feitelijk meer en meer tegenover elkaar kwamen te staan in onze communicatie.

Met metacommunicatie had ik hier waarschijnlijk veel meer bereikt. Een reactie als: ‘De felle manier waarop je dit zegt, raakt me en ik merk dat ik in de verdediging schiet.’ of ‘Ik schrik een beetje van de manier waarop je dit zegt. Je lijkt geraakt door mijn interventie. Klopt dat? En wat maakt dat het je zo raakt?’ had het gesprek open kunnen breken, gelijkwaardig en lerend kunnen maken voor zowel haar als mijzelf. Met metacommunicatie kom je tot de essentie van de interactie. Maar het is soms knap lastig om scherp te zijn op al die onderliggende gevoelens en bedoelingen van jezelf tijdens een gesprek en ook nog die van de ander. Voor mij als trainer is dat een belangrijk aspect van mijn werk, en zelfs dan lukt het niet 100% van de tijd zoals je inmiddels zal begrijpen.

Wat heb je dan aan metacommunicatie als het zo lastig toe te passen is in het moment dat het er om gaat? Heel veel. Je kan namelijk ook altijd op een later moment de communicatie bespreekbaar maken. Metacommunicatie, ofwel praten over de manier waarop je met elkaar praat, geeft dan net zo goed rust, ruimte en inzicht in het contact met de ander. Het belangrijkste ingrediënt voor metacommunicatie is dat je de gevoelens en gedachten die je hebt of had tijdens het gesprek, kan herkennen en erkennen om er al dan niet iets mee te doen. Om te kunnen ‘metacommuniceren’ moet je dus met een bepaalde afstand kunnen kijken naar je emoties.

..en ze werkten nog lang en gelukkig samen

Ik ben even later alsnog met de desbetreffende deelnemer in gesprek gegaan, wat een waardevol feedbackgesprek werd voor ons beiden. Hierbij ging het niet meer over de inhoud (het wel of niet nodig zijn van mijn interventie), maar over het proces (wat is er gebeurd in de communicatie dat we zo tegenover elkaar kwamen te staan?). Dit heet ook wel het betrekkingsniveau in de communicatie. Hierdoor kreeg de deelnemer beter zicht op haar leerdoel. Ze wist wat haar te doen stond in haar communicatie zowel op het werk als thuis. Ik snapte beter hoe ik in het vervolg effectiever met een dergelijke opmerking kon omgaan. Met als bonus dat we prettiger met elkaar konden samenwerken ook tijdens de rest van de training.

Met metacommunicatie zorg je dat je ècht begrijpt wat de ander bedoelt en krijgt de ander de kans jou ècht te begrijpen. Je heft storingen in de communicatie op en versterkt de relatie die je hebt met de ander. Dus de eerst volgende keer dat je vastloopt in een inhoudelijke discussie op je werk of thuis, benoem dan eens wat je voelt of denkt op dat moment of maak dit bespreekbaar op een later moment. Metacommunicatie is geen wondermiddel of tovertruc, maar het zorgt wel voor een open en gelijkwaardig gesprek. En dat is essentieel om nog lang en gelukkig samen te werken en te leven.

Wil je meer lezen over effectieve communicatie? Download hieronder gratis het hoofdstuk ‘Communicatie’ uit ons boek Leidmotief!

Effectief communiceren is bepaald geen abc’tje; het is een levenskunst. Een kunst die je dankzij KIG in de vingers kunt krijgen.

Ontdek hier of de KIG ook wat voor jou is