Stel, je wilt je gedrag veranderen om de impact op je omgeving te vergroten. Dit blog beschrijft drie niveaus van leren, om je gedrag te veranderen: single-loop, double-loop en triple-loop (ook wel transformationeel) leren. Kort gezegd: bij single-loop leren gaat het over wat je doet, bij double-loop leren over hoe je het doet en bij triple-loop leren waarom je het doet.

Bij single-loop-leren gaat het over het zichtbare en concrete gedragsniveau (wat): je doet iets en dat heeft een bepaald effect. Dit effect kan gewenst zijn of niet, en op basis van die beoordeling, kun je je gedrag aanpassen of niet.

Double loop: Niet tevreden zijn met een bepaald resultaat leidt (helaas) niet altijd tot gedragsverandering. We zijn gewoontedieren en op korte termijn hetzelfde doen is vaak makkelijker dan stilstaan bij gedrag om voor de langere termijn een andere keuze te maken. Als je je gedrag wel duurzaam wil veranderen, is er double-loop-leren: onderzoeken met welke patronen het gedrag gepaard gaat (hoe). Welke patronen en mechanismes liggen eraan ten grondslag? Welke helpende en belemmerende gedachten horen erbij? Inzicht hierover kan voor een meer gefundeerder keuze zorgen om gedrag te veranderen.

Triple-loop-leren gaat nog een laag dieper. Je betrekt hierbij je waarden, je purpose, de waaromvraag: waarom wil ik dit gedrag eigenlijk veranderen? Welke belangrijke waarden in mijn ondersteunen dit en wat houdt me erin tegen?

Een voorbeeld

Je bent voor het eerst voorzitter in een meeting op je werk, en omdat je niet op tijd ingrijpt (gedrag) als enkele collega’s te lang doorpraten over een bepaald agendapunt, lukt het je niet om binnen de tijd alle agendapunten behandeld te krijgen (effect). Op basis daarvan besluit je om de volgende keer strakker op de tijd te sturen door eerder in te grijpen. Dit is single-loop leren.

Het zou kunnen dat dit voldoende is om je gedrag te veranderen. Maar als je merkt dat je de volgende keer toch niet ingrijpt, of de eerste paar keer lukt het redelijk en dan verval je weer in het oude gedrag, heeft het zin om te onderzoeken hoe dit komt.

Waarom greep ik niet in? Vind ik het te spannend? Welke patronen liggen eraan ten grondslag? Deze vragen kunnen helpen om er een beeld van te vormen. Je kunt ook feedback vragen aan collega’s over je gedrag. Het hele onderzoek van het gedrag vindt plaats op het niveau van double-loop-leren. Op basis hiervan kun je tot dezelfde keuze komen (eerder ingrijpen), maar wel met meer zicht op hoe het komt dat je het niet deed en hoe je het op een effectievere manier kan doen.

En ja, dit helpt! Met meer stevigheid en zelfbewustzijn, lukt het om de volgende keer strakker op de tijd te sturen en je bent tevreden na afloop.

Het kan zijn dat je door het bewustzijn van deze patronen, je nieuwsgierigheid is gewekt en dat je het onderzoek voortzet: Welke waarden hangen samen met dit gedrag? Waarom ben ik vaak onzeker in groepen? Hoe speelt dit op andere gebieden bij mij? Misschien wordt het helder voor je dat het thema ‘grenzen aangeven’ op meerdere gebieden speelt. Door dit triple-loop leren kom je op diepere lagen om dit te onderzoeken.

Gedragsverandering

Het ene niveau is niet per definitie beter of effectiever dan het andere. Voor gedrag of contexten waar snelle actie nodig is, kan single-loop leren effectief zijn en voldoende om gedrag effectief te veranderen. Maar als je duurzame gedragsverandering wilt bewerkstelligen, helpt het om stil te staan, te reflecteren, feedback te vragen, de dialoog aan te gaan, je patronen echt te onderzoeken. Makkelijk is het vaak niet, en jezelf veroordelen ligt op de loer: doe ik dit nu nog steeds? Ik weet nu toch hoe het zit? Waarom verander ik dan niet?

Dat is het verschil tussen weten hoe het zit (double-loop) en transformationeel leren (triple-loop): weten hoe het zit en toch niet veranderen vergt een stap dieper gaan en bereid zijn het onbekende gebied te onderzoeken waar de antwoorden misschien niet direct zichtbaar zijn. Op de langere termijn kan dit wel veel meer opleveren in je persoonlijke ontwikkeling en leiderschap.

Wil je meer lezen over triple loop leren? Hieronder kan je het hoofdstuk Leren en Ontwikkelen uit ons boek Leidmotief downloaden!