Vaak gezocht

Laat me even uitluisteren

In mijn vorige blog heb ik het gehad over echt goed luisteren en hoe moeilijk ik dat vind. En ik merk dat ik daar niet de enige in ben.

Ik had daar onlangs een mooi voorbeeld van. Een man die ik een aantal keer getraind had, belde mij in licht radeloze toestand. Hoewel hij eigenlijk al met pensioen zou kunnen, had zijn werkgever hem gevraagd om nog een half jaar langer te blijven om een groot project neer te zetten. Dat zou hem meteen de gelegenheid geven om zijn opvolger – een jonge dame uit zijn team, die hij had voorgedragen – in te werken.

De laatste keer dat ik hem sprak leken er al wat ergernissen te spelen tussen die twee. Maar toen hij me belde, leek de zaak behoorlijk te zijn geëscaleerd. Hij zat zo met zijn handen in z’n haar over de situatie dat hij tegen zijn baas had gezegd dat hij wilde stoppen. Hij had alle plezier in het project verloren en ervoer zelfs stress van de situatie. Zijn baas had gevraagd wat er voor nodig zou zijn om toch het project af te maken en zo kwam hij bij mij.

Luisteren om gelijk te hebben?

Of ik eerst naar hem zou kunnen luisteren en dan naar zijn collega en of ik dan zou kunnen bepalen wie gelijk had. Het leek mij beter om een keer met z’n drieën af te spreken omdat het vaak niet gaat om gelijk in zo’n situatie. Meestal gaat het om elkaars perspectief te gaan begrijpen. Het voelde als een mediation gesprek dat we zouden gaan voeren. Het allerbelangrijkste daarin was om de twee collega’s naar elkaar te laten luisteren. En dan niet alleen actief luisteren. Dat is al heel wat: je elkaar laat uitpraten, je kan de ander nazeggen en bent in staat de ander te begrijpen. Maar eigenlijk luister je dan vooral om de ander antwoord te geven, te controleren of manipuleren. Nee, het ging hier om zoals wij het bij Van Harte & Lingsma noemen, empathisch luisteren. Emphatisch (dat is meevoelend) luisteren houdt in dat je je verplaatst in het referentiekader van de ander. Je bekijkt de wereld zoals de ander haar bekijkt. Je begrijpt wat de ander voelt. De essentie van empathisch luisteren is niet dat je het met iemand eens wordt, maar dat je verstandelijk en gevoelsmatig begrip voor iemand hebt. Je luistert als het ware niet alleen met je oren, maar ook met je ogen en je hart.

Strandbal

Het was echt bijzonder om te merken hoe weinig deze mensen de afgelopen maanden met elkaar gesproken hadden. En die keren dat ze dat hadden gedaan was is er weinig echt geluisterd, vermoed ik. Ze gingen zo uit van hun eigen grote gelijk. Ik vind de metafoor van een supergrote strandbal altijd heel treffend. Een strandbal waarvan de ene helft groen en de andere rood is. De ene persoon aan de ene kant van de strandbal staat, legt de ander uit dat de bal rood is. En de ander blijft volhouden dat hij groen is. Beiden hebben gelijk. Ze blijven letterlijk en figuurlijk op hun (stand)punt staan. Zoals in het leven ook vaak het geval is. En als we dan problemen met een ander krijgen, dan nemen we de houding aan in de trant van ‘hij begrijpt het gewoon niet’.

Inleven

Zo ook bij deze mensen. Tot ze empathisch gingen luisteren naar elkaar. Zich gingen inleven in het standpunt en gevoel van de ander. Door echt te luisteren zagen ze wat de situatie en hun eigen gedrag met de ander had gedaan. Ze begrepen opeens veel beter waarom de ander zich voelde zoals hij zich voelde.

Hij begreep beter dat de situatie voor haar best onzeker was omdat haar benoeming nog niet definitief was. En hij had niet beseft hoe dit haar bezighield. Hij nam het zichzelf nu kwalijk dat hij dit niet had gezien.

Ook nam hij veel besluiten op basis van zijn jarenlange ervaring en had het vertrouwen dingen wel te kunnen regelen als ze anders liepen dan gepland. Maar dat was voor haar met haar minder lange ervaring soms best spannend. Zij hield meer van zekerheid en dacht graag lang na voor ze besluiten nam om zo verschillende scenario’s te kunnen uitwerken. Ondertussen voelde hij zich niet echt vertrouwd en gewaardeerd om zijn jarenlange ervaring.

Dat hadden ze vanuit hun eigen perspectief op de werkelijkheid nooit zo kunnen bedenken. En daarbij wat de ontstane situatie nooit hun intentie geweest. Door empathisch te luisteren kwam meer begrip en meer ruimte. Wat goed om dat van elkaar te weten. Want hier konden ze ook prima rekening mee houden bij elkaar. En regelmatig contact over hebben. Ze hebben afspraken gemaakt over wat ze van elkaar nodig hadden.

Tips om het niet te laten escaleren

Wat maakte dat het nu zover was gekomen? Wat is er voor nodig om dit soort issues in samenwerking in een eerder stadium te tackelen? Er zijn een heleboel zaken die hier bij komen kijken.

  1. Het begint met dat je hier in de waan van de dag tijd voor moet maken samen. Tijd om samen te zitten.
  2. En als je dan samen om tafel zit, stel dan het gesprek over de inhoud even uit en bespreek de samenwerking.
  3. Benoem naast wat er goed gaat ook die dingen die moeilijk of lastig voor je zijn in de samenwerking?
  4. En boven al: luister. Als iemand iets tegen jou zegt over wat hij moeilijk vindt in de samenwerking, kan je dan echt luisteren? Niet met het doel om je te verdedigen of om jouw bril op het leven aan de ander voor te schrijven. Maar om echt te begrijpen wat het perspectief van de ander is. Hoe spannend en hoe kwetsbaar dat ook is. Het is zo belangrijk en waardevol in samenwerking.

Voor de zekerheid heb ik met deze mensen een maand later nog een keer afgesproken om te kijken of het inderdaad beter ging. Hun samenwerking ging als de brandweer! Wat mooi om dit gesprek tussen deze twee mensen beluisterd te hebben 😉

 

 

Communicatie is het samenspel van zender, boodschap en ontvanger. Vaak genoeg ben je zelf de ontvanger. In onze trainingen heeft luisteren daarom een belangrijke plek. Wil jij beter leren luisteren, om zo meer effect te halen uit je communicatie? Kies hieronder je voorkeur: