Geen voorgrond zonder achtergrond

Tijdens mijn studie psychologie ben ik voor het eerst in contact gekomen met Gestalt. Gestalt staat voor het idee dat losse elementen pas betekenis krijgen in het geheel waar het deel van uitmaakt. Zie het voorbeeld hieronder:

Er zijn dus delen meer op de voorgrond en delen meer op de achtergrond. De voorgrond krijgt als het ware betekenis door de achtergrond.

Dat geldt ‘binnen’ mensen. Als bijvoorbeeld een collega, Eefje, bepaald lastig gedrag vertoont, is dat vaak beter te begrijpen door naar het geheel van die persoon te kijken. Naast het lastige gedrag op de voorgrond, is er namelijk ook ‘gedrag’ op de achtergrond. Zo kan het constante klagen en kritisch gedrag van Eefje, een uitvloeisel zijn van hele hoge eisen die zij aan zichzelf en aan de ander stelt. Met een verlangen om de organisatie en/of de wereld mooier te maken.

Dit Gestalt idee geldt ook ‘tussen’ mensen. Eefje is ook onderdeel van een team. Als we dat team als geheel bekijken, zou het wellicht kunnen zijn dat Eefje dit gedrag blijft vertonen, omdat de rest van het team haar nooit een vraag stelt over of aanspreekt op dat lastige gedrag. Omdat dat nu eenmaal veel te spannend en onveilig is. De ‘stillen’ in het team dwingen haar eigenlijk (vaak onbewust) om bijvoorbeeld het thema ‘onveiligheid in het team’ woorden te geven. Zo ontwikkelt het team zich niet tot de geoliede machine die het zou kunnen of moeten zijn. Dit terwijl Eefje zelf vaak ook onbewust is van dat thema. Zij heeft waarschijnlijk gewoon last van dat alles zo traag en halfslachtig gaat. Zo bepaalt de achtergrond (het non-gedrag) van de groep de voorgrond (het gedrag van Eefje) van de groep.

Met het beter begrijpen van het gedrag van het individu of van het team is het niet gefixt. Je hebt er nog steeds mee te dealen, maar de kans is groter dat je er minder last van ervaart, omdat je beter snapt in welke context je het kan plaatsen: Hoe het gedrag van, in dit geval, Eefje gestalte krijgt in relatie tot de rest van de (zogenaamde) realiteit. Grote winst ervan is dat je dus meer keuze mogelijkheid hebt in je eigen gedragsrepertoire. Je hoeft dan niet meer alleen maar geïrriteerd te raken en onnodig energie te verliezen. Je kan ook voor iets anders, constructievers kiezen. Dat is goed nieuws, want dan zijn we minder afhankelijk. Niet alleen minder afhankelijk van het gedrag van de ander. Maar met name minder afhankelijk van onze reactie op het gedrag van de ander.

Wat dat ‘iets anders en constructievers’ dan concreet inhoudt? Daar valt op zich natuurlijk een hele nieuwe blog over te schrijven. Sterker nog, veel van onze interventies zijn er juist op gericht je dát mee te geven in termen van coachend leiderschap, zelfsturende teams ondersteunen en teamcoaching. Maar omdat ik niet al te veel ruimte meer heb in dit blog, vraag ik je het volgende: Stel je voor dat jij de leidinggevende bent van het team van Eefje. En je kan voorbij de irritatie kijken die Eefjes gedrag bij jou teweeg brengt. En je komt er zo achter dat jouw team niet goed genoeg werkt aan de taken waarvoor ze betaald wordt, omdat het onvoldoende veilig is. Wat zou je als eerste willen aanpakken?

In onze assessments kijkt Danny zowel naar de voorgrond als de achtergrond. Wil je meer weten? Download hier de assessmentbrochure en we nemen contact op.