Het is half twee in de middag. De stoelen staan in een halve cirkel. De camera staat achterin opgesteld. De trainingszaal vult zich met deelnemers. Zo meteen zal ieder van hen een korte presentatie houden over zichzelf, die ik opneem. En bij presenteren, hoort feedback. Anders zou het geen training zijn. Dus op iedere stoel ligt een pen met wat post-it’s, zodat de presentator straks van iedereen feedback kan krijgen. De deelnemers zijn inmiddels allemaal in de zaal, de arena is gevuld, het spektakel kan beginnen.

Sommige deelnemers doen hun presentatie uit het hoofd, weer anderen maken gebruik van powerpoint. Eén van hen heeft op zijn iPad gezet wat hij wil zeggen. Hij staat bij wijze van spreken al op het podium, maar kan zijn presentatie niet vinden op zijn iPad. Met rechte rug, zijn blik gefixeerd op zijn iPad, zoekt hij ontspannen naar zijn voorbereide presentatie, zonder ook maar iets te zeggen of zich te verontschuldigen.

Mijn eerste neiging is als feedback (of eigenlijk tip) op te schrijven dat hij beter vooraf op kan zoeken wat hij nodig heeft. Maar dan gebeurt er iets geks. Hoe langer hij ogenschijnlijk rustig en op zijn gemak op het podium zijn zaakjes uitzoekt, des te meer ik hem als luisteraar accepteer en benieuwd ben naar zijn verhaal. Door zo duidelijk en op zijn gemak de ruimte in te nemen, dwingt deze spreker respect af, zo lijkt het. En dat is dan ook wat ik hem uiteindelijk teruggeef. Niemand uit de groep heeft zich verder ook gestoord aan het lange zoeken op zijn iPad aan het begin. En hoe anders is het effect wanneer twee presentaties later, iemand al bukkend en gehaast op zijn laptop die op de grond staat, zoekt naar het beginpunt van zijn presentatie.

Non-verbale communicatie

Nog voordat één van hen gesproken heeft, heb ik al een gevoel meegekregen bij hun presentatie. Zonder iets te zeggen, zijn ze beiden non-verbaal allang begonnen met wat ze (willen) zeggen. Alleen zonder het te weten. En waar ik bij de één uit de manier waarop hij start opmaak ‘Ik mag er zijn en wat ik wil zeggen ook’, is dat bij de ander veel meer iets als ‘Let niet op mij en mijn verhaal’. En daarmee is de toon gezet. Eens te meer word ik me bewust van de impact die non-verbale communicatie heeft op het overbrengen van je boodschap.

Zoals ooit lang geleden J.F. Kennedy het vertrouwen van het Amerikaanse publiek won in een tv-debat door er fris en strijdvaardig uit te zien met behulp van grime. In tegenstelling tot zijn zwetende, ziek ogende opponent Nixon die nog herstellende was van een zware knieoperatie en die niets van grime wilde weten. Nixon verloor, en dat terwijl hij verbaal een veel sterkere argumentatie opvoerde in het betreffende debat.

Grondhouding

Ik vraag de deelnemers later in de training hoe ze hun presentatie hebben voorbereid. Aan welk deel hebben ze de meeste aandacht gegeven, het verbale of non-verbale? Bijna altijd krijg ik van de overgrote meerderheid te horen dat ze zich vooral op de inhoud en hun sheets hebben gericht, zo ook dit keer. Een enkeling denkt na over het publiek dat hij wil aanspreken en de sfeer die hij wil neerzetten met zijn presentatie, of specifieker nog: met welke grondhouding hij de presentatie start.

Heb jij binnenkort een presentatie te geven? Of een overtuigende boodschap te brengen in een vergadering? Wees je dan weer eens bewust van de impact die je alleen al met je lichaamshouding, kleding en gezichtsuitdrukking maakt. Want een goed verstaander, heeft aan een half woord genoeg en soms zelfs geen.

Wil je meer lezen over (non-verbale) communicatie?

Download hieronder het hoofdstuk Communicatie uit ons boek Leidmotief dat we gebruiken in onze trainingen (zoals de communicatietraining KIG).